To mobile banking στις αναδυόμενες οικονομίες

Η τεχνολογία, που απαιτείται για τη σύνδεση των κινητών τηλεφώνων με τις οικονομικές υπηρεσίες που προσφέρουν οι τράπεζες, υπάρχει εδώ και καιρό. Αλλά το ενδιαφέρον για χρήση της τεχνολογίας ώστε να προσεγγισθούν αυτοί οι οποίοι δεν χρησιμοποιούν τις τραπεζικές υπηρεσίες αναπτύσσεται τελευταία. Στο αυθεντικό μοντέλο, τα κινητά τηλέφωνα, λειτουργούσαν σαν συσκευές πληρωμής και πληροφόρησης για τους ανθρώπους που είχαν τραπεζικούς λογαριασμούς. Σήμερα, μια νέα στρατηγική μετατόπιση στοχεύει στους μη έχοντες τραπεζικούς λογαριασμούς (τους unbanked), και στο να τους προσφέρει ένα σύνολο οικονομικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των καταθέσεων και της πίστωσης.

Στο βασικό μοντέλο, για mobile money, οι πελάτες, κατέθεταν κονδύλια δίνοντας χρήματα στους agents, οι οποίοι με τη σειρά τους πίστωναν τους λογαριασμούς τους χρησιμοποιώντας ένα ειδικό σύστημα κειμένου-μηνύματος (text-messaging system). Επίσης, οι συνδρομητές χρησιμοποιώντας τα text messages, μπορούσαν να κάνουν πληρωμές από τον λογαριασμό τους, σε παρόχους του συστήματος ή να στέλνουν χρήματα σε τρίτους. Ακόμα και να κάνουν αναλήψεις από οποιονδήποτε εντεταλμένο agent στο σύστημα, ενώ για τα δάνεια και τις άλλες υπηρεσίες ακολουθείτο η ίδια διαδικασία.
Για παράδειγμα, οι Φιλιππίνες και η Κένυα, βρίσκονται στην κορυφή της μετατόπισης αυτής, η οποία αποκτά δυναμική εξέλιξης. Σε μελέτη της McKinsey και του GSM Association, υπολογίζεται, ότι 120 operators σε 70 αγορές, αναπτύσσουν προσφορές χρημάτων μέσω των κινητών τηλεφώνων (mobile-money offerings), για τους επόμενους 6 με 12 μήνες. Οι μισοί εξ αυτών που ερευνήθηκαν δήλωσαν ότι οι μη έχοντες τραπεζικές συναλλαγές, ήταν ο κύριος στόχος τους. Αλλά εκτός από μερικές, αξιοσημείωτες περιπτώσεις, οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται στο αρχικό στάδιο της ανάπτυξης του σχεδίου τους: κοντά στα τρία τέταρτα εξ αυτών, έχουν στρέψει την προσοχή τους στους unbanked, σχετικά πρόσφατα (λιγότερο από δύο χρόνια).
Πως κατανοούμε τους unbanked, δηλαδή τους μη έχοντες τραπεζικές συναλλαγές
Οι περισσότεροι mobile operators, δεν γνωρίζουν αρκετά για τις οικονομικές ανάγκες και συνήθειες των unbanked. Είναι περιορισμένη η πληροφόρηση για τις αποταμιεύσεις, το δανεισμό και τις συνήθειες πληρωμών τους, καθώς και το τι ζητούν, ποιους εμπιστεύονται και με ποιο τρόπο κάνουν τις αγορές τους. Μερικοί operators έχουν αποκτήσει γνώσεις περί αυτών, μέσω δοκιμών και λαθών, αλλά η διαδικασία αυτή είναι κοστοβόρα και αργή. Σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τους mobile operators, η McKinsey εξέτασε αρκετές αγορές συμπεριλαμβανομένων αυτών της Ινδίας και των Φιλιππίνων. Γενικά φαίνεται πως οι μη έχοντες τραπεζικές συναλλαγές – ακόμα και στα χαμηλά στρώματα – δραστηριοποιούνται στη χρήση ανεπίσημων οικονομικών υπηρεσιών. Χωρίς να έχουν πρόσβαση στις παραδοσιακές τραπεζικές συναλλαγές, πολλοί στρέφονται στις οικογένειες και στις κοινότητες τους ή σε ενεχυροδανειστήρια, όταν χρειαστούν πίστωση. Κοντά στο 90 τοις εκατό φυλάσσουν τα χρήματα τους στο σπίτι. Μερικοί αγοράζουν περιουσιακά στοιχεία, όπως αγελάδες ή κοτόπουλα, για να αποθηκεύσουν κάποια αξία. Αυτά, τα ανεπίσημα δίκτυα, τείνουν να είναι αναξιόπιστα και ακριβά.
Κοντά στο 60 τοις εκατό των unbanked mobile πελατών στις Φιλιππίνες, διατηρούν κάποια αποταμίευση, με μέσο όρο 40 δολάρια (περίπου 15 φορές τον μέσο όρο ενός μεροκάματου). Η έρευνα, έδειξε επίσης, ότι το 13 τοις εκατό των unbanked Φιλιππινέζων δανείζεται: το 66 τοις εκατό εξ αυτών, από την οικογένεια ή φίλους, το 17 τοις εκατό από μικρό-οργανισμούς δανειοδότησης, και το 13 τοις εκατό, από ανεξάρτητους δανειοδότες. Στην Ινδία δε, δανείζεται περίπου το 20 τοις εκατό των unbanked. Αλλά σε αυτήν την αγορά, οι ανεξάρτητοι δανειοδότες έχουν τον πρώτο λόγο (60 τοις εκατό των δανείων προέρχονται από αυτούς). Ακολουθούν η οικογένεια και οι φίλοι, με περίπου 12 τοις εκατό.
Τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα και στις δύο χώρες, αναφέρονται στους ιδίους λόγους, με πρώτο την αναζήτηση ρευστού από ανεπίσημα δίκτυα. Αυτά τα νοικοκυριά, επιθυμούν γρήγορη πρόσβαση σε μετρητά, άρα η αμεσότητα στα σημεία σε 24ωρη βάση, είναι ουσιώδης. Μερικές τράπεζες δεν μπορούν να εκπληρώσουν αυτές τις ανάγκες, για τον απλό λογο ότι όλα τα καταστήματα τους βρίσκονται εντός πόλης, και οι unbanked κατοικούν στα περίχωρα. Αν και περισσότεροι από το 50 τοις εκατό εξ αυτών στην Ινδία, έχουν σκεφτεί να χρησιμοποιήσουν τις τράπεζες, μόνο οι μισοί το κατόρθωσαν, και η έρευνα δείχνει, ότι η απόσταση αποτελεί ένα από τα πέντε κορυφαία εμπόδια. Επίσης, αυτά τα νοικοκυριά, χρειάζονται, ευέλικτους όρους αποπληρωμής, κάτι στο οποίο οι τράπεζες αποτυγχάνουν. Ακόμα και όταν τα χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριά, μπορούν να έχουν πρόσβαση σε κάποιο κοντινό κατάστημα τραπέζης, καταλήγει η έρευνα της McKinsey,  βρίσκουν το περιβάλλον εχθρικό και εκφοβιστικό.
Δεν αρκεί, λοιπόν, η χρήση της τεχνολογίας για να γίνει μια νέα κατηγορία ανθρώπων, οι λεγόμενοι unbanked, πελάτες των τραπεζών. Χρειάζεται και μια νέα στρατηγική από την πλευρά των τελευταίων. Και εκεί -πέραν των εξειδικευμένων εργαλείων του μάρκετινγκ- η γνώση, αλλά και η σε βάθος, κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων των χαμηλών, εισοδηματικών, κοινωνικών στρωμάτων, που συνθέτουν αυτήν την κατηγορία, είναι τα κατάλληλα εργαλεία για την επιτυχία.